Cerkiew greckokatolicka św. Paraskewy (obecnie kościół pomocniczy parafii rzymskokatolickiej w Uściu Gorlickim), tak jak wszystkie kluczowe zabytki Małopolskiego Szlaku Architektury Drewnianej, posiada przewodnika zatrudnionego z środków Urzędu Marszałkowskiego. Zwiedzanie jest bezpłatne, Pan Jan Hyra w sezonie oprowadza według harmonogramu opisanego w nagłówku artykułu, poza sezonem oraz w poniedziałki i wtorki konieczny wcześniejszy kontakt (660 105 342, janhyra(małpa)interia.eu).

W 2013 r. cerkiew została wpisana na listę Światowego Dziedzictwa UNESCO.

Architektura:

Cerkiew wzniesiona została prawdopodobnie w II poł. XVII w. Co prawda pierwsza wzmianka o cerkwi w Kwiatoniu pochodzi z 1601 r., ale prawdopodobnie chodziło o poprzednią świątynię, która stała dokładnie w tym samym miejscu - w obrządkach wschodnich szczególnie podkreślany jest fakt, że miejsce budowy cerkwi staje się miejscem świętym, dlatego nową cerkiew stawia się w miejsce poprzedniej.

Cerkiew w Kwiatoniu jest klasycznym przykładem cerkwi łemkowskiej wczesnego typu zachodniego [więcej o cerkwi łemkowskiej, jej konstrukcji i typach – Szlakiem Architektury Drewnianej #3]. Posiada typowy dla wczesnego typu zachodniego wielokrotnie łamane dachy namiotowe nad nawą i prezbiterium, każdy zwieńczony sporym hełmem baniastym i latarnią pozorną. Nad babińcem znajduje się wysoka i smukła wieża z pseudoizbicą, w której mieści się dzwonnica. Zachowano doskonałe, klasyczne proporcje, cerkiew jest orientowana ku Pd-Wsch (tam znajduje się Jerozolima, ze wschodu nadejdzie powtórnie Chrystus). W późniejszym typie zachodnim takich doskonałych kształtów już nie zobaczymy, zwyciężył pragmatyzm, a wraz z nim zwykłe, dwuspadowe dachy i niższe wieże.

Wnętrze:

Pierwotny wystrój niestety nie przetrwał. W 1811 r. cerkiew przeszła gruntowny remont, co zostało odnotowane na polichromii we wnętrzu i było przez niektórych mylnie interpretowane jako data budowy świątyni. W trakcie tego remontu wykonano nowe polichromie na wszystkich stropach i ścianach świątyni, w efekcie zakrywając poprzednie dekoracje. Nieco starsze są nastawy ołtarzowe po bokach nawy, prawa przedstawia Matkę Bożą z Dzieciątkiem, a lewa zdjęcie z krzyża. W zakrystii przechowywana jest płaszczenica - wykonane na płótnie przedstawienie zmarłego Chrystusa. Ikonostas wykonał pochodzący ze znanego rodu artystów sakralnych Michał Bogdański w 1904 r, choć niektóre ikony są znacznie starsze. Na ścianach obok ikonostasu znajdują się malowidła przedstawiające św. Olgę i św. Włodzimierza.

Zapraszamy również do odwiedzenia innych obiektów Małopolskiego Szlaku Architektury Drewnianej w Beskidzie Niskim.